Het maken van fouten hoort bij het leven, maar toch is dit soms lastig te accepteren. Veel mensen gaan fouten daarom liever uit de weg. In dat geval doe je jezelf volgens neurowetenschappers echter flink tekort. Weinig dingen zijn namelijk beter voor je brein en persoonlijke groei dan het maken van een fout. Hieronder lees je hoe dit proces in de hersenen precies werkt.

Wat gebeurt er in het brein als ik een fout maak?

Hersencellen communiceren met elkaar via elektrische signalen. Hersenonderzoekers kunnen deze signalen in het brein meten met behulp van elektro-encefalografie (EEG), een methode waarbij er elektroden op de hoofdhuid worden aangebracht.

EEG-onderzoeken laten tot nu toe fascinerende resultaten zien in relatie tot het maken van fouten. Zodra je namelijk een fout maakt, wordt op de EEG een kenmerkend patroon zichtbaar van negatief geladen elektrische breinactiviteit die het sterkst is aan de bovenkant van het hoofd.

Neurowetenschappers noemen dit fenomeen daarom ook wel ‘error-related negativity’ ofwel ERN. Volgens hen is een ERN afkomstig uit de cingulate cortex, een hersengebied dat zich diep in het voorste deel van de hersenen bevindt.

Je brein werkt sneller dan je denkt

Bij het detecteren van een fout stuurt de cingulate cortex een waarschuwingssignaal naar andere delen van het brein via een bundel zenuwvezels die bekendstaat als het cingulum. Zeer opvallend is de enorme snelheid waarmee dit gebeurt.

Op de EEG is te zien dat een ERN in het brein al plaatsvindt binnen 100 milliseconden (een duizendste van een seconde) nadat er een fout is gemaakt. In sommige gevallen vindt de ERN zelfs vrijwel gelijktijdig plaats met de fout.

Toch duurt het hierna nog minstens 200 milliseconden voordat je zelf doorhebt dat je een fout hebt gemaakt. Er volgt dan een positief geladen elektrische breinactiviteit, die je bewust maakt van de door de cingulate cortex gedetecteerde fout. Wetenschappers noemen dit signaal ook wel een ‘error positivity’.

Waarom fouten nodig zijn voor persoonlijke groei

Grappig genoeg weet je brein dus eerder dan jijzelf wanneer je een fout hebt gemaakt. De hierop volgende ‘error positivity’ komt vaak echter niet overeen met je eigen hoop of verwachtingen. Deze schending van je eigen verwachtingen heet in de wetenschap een ‘prediction error’. Dit zorgt voor dat hevige gevoel van teleurstelling wanneer je niet zo hebt gepresteerd als je had gehoopt.

Hier wordt het interessant. Want hoe sterker de eigen schending van verwachtingen, hoe sterker ook de door wetenschappers gemeten activiteit in het brein. Hierbij komen allerlei neurotransmitters zoals dopamine vrij, die je motiveren om je gedrag in de toekomst aan te passen of een andere strategie te gebruiken.

Juist een grote fout of hevige teleurstelling zorgt dan ook voor het sterkste leersignaal in de hersenen. Het is daarom belangrijk om fouten te zien voor wat ze echt zijn; een ingenieus en aangeboren feedbackmechanisme dat nodig is voor jouw persoonlijke ontwikkeling. Hoe meer fouten je maakt en hoe groter ze soms zijn, hoe sneller je kunt leren en groeien!

Positieve omgang met fouten geeft betere resultaten

Je breinprogrammering en omgeving spelen een belangrijke rol in de manier waarop jij je eigen fouten ziet en verwerkt. Een groot deel van deze programmering wordt opgebouwd in de kindertijd, als volwassenen zoals leraren en ouders je vertellen om fouten te vermijden of je juist aanmoedigen om ze te maken. Dit kan op latere leeftijd leiden tot een fixed mindset of juist een growth mindset.

In het huidige schoolsysteem ligt de nadruk helaas op het zoveel mogelijk voorkomen van fouten. Onderzoek laat echter zien dat in klassen waar positiever met fouten wordt omgegaan, kinderen beter hun best doen op de lesstof en hierdoor ook beter presteren. Dit komt omdat ze niet worden tegengehouden door de angst om een fout te maken en daarmee te ‘falen’.

Waarom negatieve feedback bij kinderen slecht werkt

Er is nog een andere reden waarom het belangrijk is om kinderen een groeimindset te laten ontwikkelen ten aanzien van fouten. Uit hersenonderzoek blijkt namelijk dat de voorste hersendelen bij kinderen activeren bij positieve feedback, zoals wanneer ze een complimentje ontvangen. Bij negatieve feedback is de ERN in het kinderbrein echter lang niet zo sterk als bij volwassenen.

Neurowetenschappelijk onderzoek suggereert dat de ERN steeds sterker wordt gedurende het ouder worden. Waarschijnlijk komt dit omdat de prefrontale cortex pas op je 27^e helemaal is volgroeid. Dit verklaart waarom kinderen anders leren dan volwassenen, maar ook waarom pubers soms irrationeel gedrag vertonen en maar niet lijken te leren van hun fouten.

Verander je breinprogrammering ten aanzien van fouten

De angst om een fout te maken kan verstikkend werken. Creëer voor jezelf of je kinderen daarom een omgeving waarin het maken van fouten een normaal onderdeel is van het persoonlijke leer- en groeiproces. Je mag zelfs blij zijn wanneer je een fout hebt gemaakt, want hierdoor ben je weer een stapje dichterbij je uiteindelijke doel!

Zodra je deze mindset hebt omarmd, zul je merken dat de kansen op geluk en succes in het leven ineens flink toenemen. Wil je weten hoe je dit kunt toepassen in jouw leven? Het aanpassen van je breinprogrammering is een dagelijks proces en journalen werkt hiervoor heel effectief.

In mijn Brain Balance Journal, Brain Balance Teenage Journal en Brain Balance Kids Journal vind je nog veel meer tips om een negatieve breinprogrammering en bijbehorende gewoonten positief en structureel te veranderen!