Kinderen staan bekend om hun enorme leervermogen. Zeker jonge kinderen zijn in vergelijking met volwassenen over het algemeen een ster in nieuwe dingen leren en onthouden. Maar hoe kan dit eigenlijk en waarom leert het ene kind een stuk makkelijker dan het andere?

Alles heeft te maken met fundamentele verschillen tussen het jonge en volwassen brein. In de eerste jaren na de geboorte groeit het kinderbrein in razend tempo. Eerst ontwikkelen de primaire functies zoals de zintuiglijke waarneming en hechting, daarna volgen aspecten zoals denk- en taalontwikkeling.

In tegenstelling tot een volwassen brein, is de prefrontale cortex bij kinderen een stuk minder ontwikkeld. Dit hersendeel, wat verantwoordelijk is voor zaken zoals ratio, intelligent nadenken en plannen, is pas op 27-jarige leeftijd helemaal volgroeid.

Een volgroeide prefrontale cortex biedt tal van voordelen op het gebied van logisch nadenken en weloverwogen besluiten nemen. Tegelijkertijd maakt het onze leer- en denk processen complexer en hierdoor ook omslachtiger. Kinderen leren dus simpelweg sneller omdat ze dingen minder complex zien.

Hoe leren kinderen op school?

Op school komt het indrukwekkende potentieel van het kinderbrein tot volle wasdom. Het opnemen van nieuwe informatie leidt tot de aanmaak van nieuwe hersenverbindingen (synapsen) en nieuwe neurale netwerken.

Hoe vaker een kind iets oefent, hoe meer verbindingen er in het brein ontstaan en hoe sterker de neurale netwerken worden. Met andere woorden: van praktische toepassing en herhaling worden kinderen beter.

Dit betekent dat alleen luisteren naar een leraar voor kinderen niet de meest effectieve manier is om iets te leren. Beter gaan ze zelf actief aan de slag met de lesstof en herhalen ze dit meerdere keren. Dan pas integreren ze de informatie echt en wordt deze overgedragen naar het langetermijngeheugen.

Welke rol speelt het geheugen?

Tussen leren en het geheugen bestaat een duidelijke relatie. Nieuwe informatie wordt bij kinderen eerst tijdelijk opgeslagen in het kortetermijngeheugen. Dit staat ook wel bekend als het werkgeheugen en is te trainen door het simpelweg alleen al vaker te gebruiken.

In het kinderbrein wordt de nieuwe informatie in het kortetermijngeheugen vergeleken met de oude informatie in het langetermijngeheugen. Herhaalt dit proces zich meerdere keren en blijkt de oude informatie achterhaald, dan ziet het brein aanleiding om deze te vervangen.

In dat geval wordt de nieuwe informatie in het langetermijngeheugen opgeslagen door daar hersenverbindingen aan te maken en te versterken. Hieruit ontstaan de eerder genoemde neurale netwerken en maakt het kinderbrein letterlijk groei en ontwikkeling door.

Hoe kunnen kinderen beter leren?

Het kinderbrein heeft van nature alles in huis om zich optimaal te ontwikkelen en te leren. Problemen ontstaan pas als het brein uit balans raakt en hierdoor niet meer goed kan functioneren. Vaak zijn leermoeilijkheden, ontwikkelingsachterstanden of gezondheidsproblemen hiervan een symptoom.

In een tijd waarin het kinderbrein meer dan ooit kwetsbaar is voor disbalans, is het daarom zaak om er goed voor te zorgen. Zaken als suikerrijk eten, een onregelmatig slaapritme, overmatig beeldschermgebruik en een gebrek aan beweging werken averechts en zorgen voor een disbalans.

Essentiële pijlers onder een goede breinbalans zijn de juiste breinkennis, voldoende slaap, gezonde voeding, regelmatige beweging en genoeg ontspanning. Al deze zaken bevorderen de natuurlijke neuroplasticiteit van het brein en ondersteunen cognitieve functies zoals het denk- en leervermogen.

Kinderen leren om beter te leren

Veel kinderen zijn zich niet bewust van de invloed van het brein op hun eigen geluk en intelligentie. Daarom ben ik onlangs samen met neurowetenschapper Marcia Goddard een initiatief gestart om meer bewustwording over het kinderbrein te creëren.

In samenwerking met ouders, leraren en vooraanstaande breinexperts, delen we de komende tijd Brain Balance-brieven en -posters vol met praktische breintips. Hiermee hopen we bij te dragen aan meer breinkennis bij kinderen en daarmee aan een gezonde levensstijl en betere leerprestaties.