Heb jij je wel eens afgevraagd wat het belangrijkste verschil is tussen het brein van mensen en dat van dieren? Heel kort door de bocht is dit volgens neurowetenschappers de prefrontale cortex. Dit breingebied is betrokken bij allerlei cognitieve vaardigheden zoals plannen, doelen stellen en het nemen van risicovolle beslissingen. Maar ook wordt de prefrontale cortex geassocieerd met typisch menselijke ziektebeelden zoals ADHD, concentratie- en angststoornissen, dementie en depressie. Meer kennis van dit essentiële hersendeel is dan ook nodig om je eigen hersenen beter te begrijpen.
Wat is de functie van de prefrontale cortex?
De prefrontale cortex is gelegen in het voorste gedeelte van de frontale hersenkwabben. Dit breingebied is opgebouwd uit drie delen:
- Een orbifrontaal deel (de cortex orbitofrontalis lateralis en cortex orbitofrontalis medialis)
- Een ventraal deel (de ventrolaterale prefrontale cortex en ventromediale prefrontale cortex)
- Een dorsaal deel (de dorsolaterale prefrontale cortex en dorsomediale prefrontale cortex)
Een gebied zoals de ventrolaterale prefrontale cortex is betrokken bij de meest complexe cognitieve taken. Het is alleen aanwezig in mensen en andere primaten, waarbij de grijze en witte stof in de prefrontale cortex veel groter is bij mensen.
De prefrontale cortex is niet alleen betrokken bij cognitieve functies zoals het geheugen, beslissingen nemen en plannen, maar speelt ook een rol bij emotionele functies zoals sociaal gedrag en impulsbeheersing. Al deze functies staan samen ook wel bekend als executieve functies.
Hoe ziet de ontwikkeling van de prefrontale cortex eruit?
De executieve functies van de prefrontale cortex zorgen er in het kort gezegd voor dat je je rationeel, verstandig en volwassen gedraagt. Dankzij dit hersendeel ben je in staat om weloverwogen en intelligente keuzes te maken, die bijdragen aan je doelen op de lange termijn.
Niet geheel toevallig is de prefrontale cortex het hersengebied dat zich als laatste ontwikkelt. Pas op je 27e is dit breingedeelte helemaal volgroeid. Neurowetenschappers zien dit als een verklaring voor typisch puberaal gedrag, zoals impulsieve acties, besluiteloosheid en onbeheerst gedrag.
De ontwikkeling van de prefrontale cortex kan daarnaast geremd worden door blootstelling aan genotsmiddelen zoals alcohol en cannabis. Het binge drinken wat veel jongeren tegenwoordig doen, kan dan ook veel schade opleveren in een cruciale ontwikkelingsfase van het brein.
Prefrontale cortex en ADHD, dementie en depressie
Een optimaal functionerende prefrontale cortex is in staat om allerlei interne hersenprocessen aan te sturen en te reguleren. Zo kan dit hersengebied de amygdala (het angstcentrum in je brein) onderdrukken, je reptielenbrein overrulen (bijvoorbeeld door niet toe te geven aan verleidingen), informatie opslaan in je kortetermijngeheugen en zorgen dat je je ergens op blijft concentreren.
Functioneert de prefrontale cortex niet meer optimaal of is deze geremd in de ontwikkeling? Structurele veranderingen in dit hersengebied worden geassocieerd met onder meer ADHD, angststoornissen, concentratieproblemen, dementie en depressie. Het is dan ook geen toeval dat we in de moderne maatschappij een rappe toename zien van dit soort hersengerelateerde klachten.
Hoe kan ik de prefrontale cortex versterken?
De gejaagde westerse levensstijl is funest voor de balans in het brein en met name ook voor de prefrontale cortex. Van alle hersendelen is dit breingebied namelijk niet alleen het laatst volgroeid, maar ook het meest gevoelig voor veroudering. Een ongezond eetpatroon, stress, blootstelling aan toxinen en te weinig slaap en beweging zijn dan ook allemaal schadelijk voor de prefrontale cortex.
Wil je de prefrontale cortex versterken en verjongen? Doe dan precies het tegenovergestelde en eet gezond, zorg voor voldoende antioxidanten (bijvoorbeeld uit supplementen) en ontspan, slaap en beweeg voldoende. Hiermee versterk je niet alleen de bestaande verbindingen, maar bouw je ook nieuwe verbindingen in zowel de prefrontale cortex als andere belangrijke delen in het brein.
