Neurotransmitters

In je hersenen spelen zich tal van complexe processen af. Veel van deze breinprocessen worden gereguleerd door neurotransmitters. Maar wat zijn neurotransmitters nu eigenlijk, wat doen ze precies, welke soorten zijn er zoal en wat is het verschil met hormonen? Na het lezen van onderstaande informatie weet jij de antwoorden op al deze vragen en nog veel meer!

Wat zijn neurotransmitters? Betekenis en uitleg

Neurotransmitters zijn boodschappersstofjes in de hersenen. Ze verzorgen de uitwisseling van informatie tussen hersencellen (neuronen) en verbinden al deze cellen met elkaar. Elke boodschap begint met een elektrisch signaal, waarvan er iedere seconde meer dan honderdduizend worden verstuurd. De activiteit in je hersencellen is dan ook enorm.

Als de boodschappers van het brein spelen neurotransmitters een cruciale rol in hoe jij denkt, voelt, handelt en reageert. Ze leveren de informatie die je hersenen nodig hebben om op de juiste manier te functioneren. Je kunt je daarom voorstellen dat een disbalans in de aanmaak van neurotransmitters allerlei belangrijke processen in het brein kan verstoren.

Wat doen neurotransmitters?

Een neurotransmitter die een hersencel bereikt, kan de activiteit van deze cel remmen of juist stimuleren. Daarom maken we ook wel onderscheid tussen inhiberende (remmende) en exciterende (stimulerende) neurotransmitters.

Deze overdrachtsstofjes zijn ook betrokken bij het parasympatische zenuwstelsel (zet het lichaam in een ruststand), het sympatische zenuwstelsel (zet het lichaam in een actiestand) en het enterische zenuwstelsel (het eigen zenuwstelsel van het spijsverteringsstelsel).

Door hun belangrijke functie in het gehele brein en lichaam, hebben neurotransmitters een grote invloed op je leven. Ze beïnvloeden namelijk niet alleen de biochemie in je hersenen, maar hierdoor ook zaken als je focus, gezondheid en geluk.

Welke soorten neurotransmitters zijn er?

Neurotransmitters kunnen worden opgedeeld in 4 verschillende soorten: aminozuren, monoaminen, peptiden en andere. Tot de aminozuren behoren stoffen als GABA (remt pijn en stressgerelateerde boodschappen en laat de hersenen ontspannen) en glutamaat (belangrijk voor onder meer leren en geheugen).

Voorbeelden van monoaminen zijn bekende ‘gelukstofjes’ zoals dopamine (van belang voor beloning en motivatie) en serotonine (speelt een rol bij angst, REM-slaap, honger en dorst). Tot de peptiden behoort een neurotransmitter als substance P (betrokken bij pijn). In de laatste categorie valt acetylcholine (gebruikt door het sympatische zenuwstelsel en voor signaaloverdracht naar spieren).

Wat is het verschil tussen neurotransmitters en hormonen?

Neurotransmitters zijn net als hormonen boodschappersstofjes die zorgen voor de chemische overdracht van signalen. Het verschil is dat we in de hersenen spreken van een neurotransmitter en in het lichaam van een hormoon. Ook zijn er stofjes die zowel als neurotransmitter en als hormoon functioneren.

Een goed voorbeeld hiervan zijn norepinefrine en het eerder genoemde serotonine. Norepinefrine is onderdeel van het vecht- of vluchtsysteem. De stof reguleert het hartritme en maakt energie vrij in tijden van gevaar of stress. Maar liefst 80% van de serotonine bevindt zich in het maag-darmkanaal en daarom is de invloed op de spijsvertering, maar ook op angst en depressie groot.

Wat heeft invloed op de aanmaak van neurotransmitters?

De aanmaak van neurotransmitters wordt voor een belangrijk deel bepaald door de voeding die je eet. Eiwitrijke voeding bevat aminozuren, die in je lichaam worden omgezet naar neurotransmitters. Voor deze omzetting zijn ook cofactoren nodig. Dit zijn vitaminen en mineralen die gebruikt worden voor verschillende fasen van het omzettingsproces.

Laat ik dit toelichten met een voorbeeld van de neurotransmitter serotonine. Uit de voeding die je eet, wordt het aminozuur l-tryptofaan omgezet naar 5-HTP. Voor deze omzetting zijn vitamine B3, ijzer, folaat en calcium nodig. 5-HTP wordt vervolgens omgezet naar serotonine, een proces waarvoor vitamine C, B6, zink en magnesium nodig zijn.

Belangrijk om te beseffen is dat ook andere stoffen die je binnenkrijgt (zoals toxinen), invloed hebben op je neurotransmitters. Zo zullen agonisten de werking ervan stimuleren, terwijl antagonisten deze juist remmen. Veel medicijnen en drugs behoren tot een van deze twee groepen en werken hierdoor in op neurotransmitters of hun receptoren.

Hoe kan ik een disbalans in neurotransmitters herstellen?

Ieder persoon is anders en dat geldt daarmee ook voor de biochemie in jouw brein. Gezonde spiegels van neurotransmitters in de hersenen zorgen ervoor dat je in alle facetten van het leven optimaal kunt functioneren. Dit maakt het mogelijk dat je onder meer voldoende energie hebt, op de juiste momenten alert bent, makkelijk kunt leren, flexibel bent en een stabiele gemoedstoestand hebt.

De aanmaak van neurotransmitters kan verstoord raken door leefstijlfactoren als terugkerende stress, alcohol en roken. Ook een ongezond voedingspatroon kan bijdragen aan een disbalans, doordat het ontbreekt aan de benodigde aminozuren en cofactoren voor een goede omzetting. De beste manier om de balans in je neurotransmitters te herstellen, is dan ook een gezonde levensstijl.

Wil je meer weten over deze gezonde levensstijl, de beste keuzes op het gebied van voeding én manieren om neurotransmitters optimaal voor je te laten presteren? Dan is mijn Brain Food-boek echt iets voor jou. Hoofdstuk 11 is namelijk helemaal gewijd aan neurotransmitters, terwijl de rest van het boek bol staat van de handige breintips en heerlijke gezonde recepten!

Zet je gezondheid op 1. Vandaag nog.