Lig jij ’s nachts regelmatig met wijd open ogen naar het plafond te staren? Dan heb je net zoals veel Nederlanders een slaapprobleem. Niet kunnen slapen is erg vervelend, want voldoende slaap draagt bij aan een productief en gelukkig leven. Zoals je hieronder zult lezen, schuilt bij slaapgebrek net als bij veel andere moderne gezondheidsproblemen zowel de oorzaak als de oplossing in het brein.
Waarom kan ik niet slapen?
Er zijn vele mogelijke redenen waarom jij de slaap niet kunt vatten of onrustig slaapt. De belangrijkste 3 oorzaken som ik hieronder op:
- De basisvoorwaarden voor een goede slaap zijn niet aanwezig
- Stress, angst, piekeren en een onrustig gevoel
- Veranderingen in ritme en gezondheid
1). De basisvoorwaarden voor een goede slaap zijn niet aanwezig
Slaap is een modus van rust en herstel. Deze toestand wordt geassocieerd met het parasympatische zenuwstelsel. Pas als je brein het signaal geeft dat het veilig is om te gaan rusten, wordt dit deel van je zenuwstelsel geactiveerd. Een gebrek aan ontspanning en beweging kan leiden tot een dominantie van je sympatische zenuwstelsel. Je Brain Balance is dan verstoord.
Je sympatische zenuwstelsel houdt je actief en alert op mogelijke gevaren en dreigingen van buitenaf. Het zorgt voor een hogere spierspanning en hartslag, zodat je klaar bent om te vechten of te vluchten. Dit is ook het geval als je in je slaapkamer geluiden hoort of spoortjes licht ziet. Hierdoor blijft het brein gestimuleerd en ontbreekt ontspanning als basisvoorwaarde voor een goede slaap.
2). Stress, angst, piekeren en een onrustig gevoel
Ben jij altijd aan het piekeren? Dan is de kans aanwezig dat je een slechte of onrustige slaper bent. Piekeren is namelijk niets anders dan stress en angst over de toekomst. Ook bij stress is het sympatisch zenuwstelsel actief. Het verhoogt bijvoorbeeld de aanmaak van het stresshormoon cortisol. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel van slecht slapen en een hogere stressgevoeligheid.
3). Veranderingen in ritme en gezondheid
Slaapproblemen zijn vaak het gevolg van veranderingen in ritme, bijvoorbeeld door een overgang naar de zomertijd. Dit heeft alles te maken met je circadiaan ritme. Dit is de biologische klok in je brein die onder meer de aanmaak van het stresshormoon cortisol en het slaaphormoon melatonine reguleert. De zomertijd verstoort je circadiaan ritme en daarmee ook je slaap.
Ook andere veranderingen in je leven kunnen ervoor zorgen dat het niet lukt om te slapen. Denk hierbij aan een lage weerstand, verkoudheid, kriebelhoest of pijnklachten zoals hoofdpijn, buikpijn en rugpijn. Belangrijk om te beseffen is dat een aantal van deze symptomen ook het gevolg kan zijn van stress of een brein dat uit balans is. Zo zie je dat alles met elkaar te maken heeft!
Heel moe, maar niet kunnen slapen
Zelfs als je extreem moe bent, kan het zijn dat het je nog steeds niet lukt om te slapen. In dat geval is een aantal van de bovengenoemde oorzaken wellicht chronisch van aard. Chronische stress zorgt er bijvoorbeeld voor dat je cortisolniveau dagelijks blijft pieken, waardoor het je zelfs in het weekend maar niet lukt om uit te slapen of om überhaupt de slaap te vatten.
Als chronische stress en slaapgebrek lange tijd voortduren, leidt dit tot uitputting van je hele systeem. Je loopt dan een grotere kans op een burn-out, waarvan slapeloosheid één van de vele symptomen is. Ook ben je door onvoldoende slaap extra vatbaar voor een depressie, waarvan slapeloosheid wederom een symptoom is. Ook hier is dus weer sprake van een vicieuze cirkel.
Zo kun jij je slaap verbeteren
Ben jij het zat dat je niet kunt slapen? Het oplossen van je slapeloosheid begint met het wegnemen van de in dit artikel genoemde oorzaken. Creëer daarom de ideale basisvoorwaarden voor een goede slaap met een donkere en stille kamer. Zorg dat je overdag voldoende beweegt en ’s avonds voldoende ontspant, zodat je zowel lichamelijk als geestelijk moe maar voldaan in je bed ploft.
Doe daarnaast vooral minder van een aantal dingen om je slaap te verbeteren. Probeer bijvoorbeeld minder te piekeren, drink zo min mogelijk alcohol en beperk je gebruik van telefoon en televisie een paar uur voor het slapen gaan. Zo blijven je neurotransmitters in balans.
De belangrijkste truc om beter te slapen, is om te leren hoe je je hersenen kunt ontspannen. Een ontspannen brein is beter in evenwicht en gunt zichzelf de slaap die het nodig heeft om te herstellen. Pas daarom de tips in dit artikel toe, breng je hersenen weer in balans en je zult slapen als een baby!
